Uçak kazalarının çoğu insan hatası

2025 yılı henüz bitmedi. Ama geçtiğimiz yıllara göre daha az uçak kazası ve ölüm meydana geldi.

Umarım bir sonraki yılda hiç kaza olmaz.

Dünyanın en güvenli ulaşım aracı olarak kabul edilen uçakların kaza nedenlerini bilimsel araştırmalar, kullanıcı hatası ve yetersiz eğitime bağlıyorlar. Çoğu kazanın nedeni böyle. Yani kazaların yüzde 80’i insan hatası. 

- Pilot hatası yüzde 53,

- Mekanik arızası yüzde 21,

- Hava koşulları yüzde 11 olarak değerlendiriliyor.

Yıl bitmeden önceki belirlemelere göre 25’ten fazla havayolu şirketine ait yolculu uçak kazası meydana geldi. 598’e yakın can kaybı oldu. Yaralanıp hastanelerde kazadan çok zaman sonra hayatını kaybedenlerin sayısı bilinmiyor. Bu kazalara birçok askeri uçak kazası, sportif uçakların kazaları, helikopter düşmeleri dahil değil.

EN GÜVENLİ YOLCULUK

En iyi simülatör eğitiminde bile pilotlar acil durumlarda çoğu zaman önceki alışkanlıklara dayanan davranışları gösteriyorlar. NTSB veri tabanına göre en az 13 binden fazla kaza, personel ile ilişkileniyor. Çevresel sorunlar, operasyonel hatalar her zaman var. Azalsa da eksik olmuyor. Kaza soruşturmaları sonuçlarına göre otomobil kazalarında ölüm oranı, 1 milyar yolcu-kilometre başına 7.28 olarak hesaplanıyor. Ama havacılık kazalarında bu sadece 0.07 olarak ortaya çıkıyor. Bu yüzden milyarlarca insanın yaptığı uçak yolculuğu bütün zamanların en güvenli yolculuğu.

Öte yandan 35 yıllık uçak kazası verileri incelendiğinde uçağın arkadaki üçte birlik bölümünde oturan yolcuların ölüm oranı, yüzde 32. Ön kısımda bu oran yüzde 38, orta bölümde ise yüzde 39 olarak belirleniyor. Özellikle arka orta koltuklar yüzde 28 ile en düşük ölüm oranına sahip koltuklar olarak belirleniyor. Yine de bu oranlar kazanın şekli, uçağın parçalanma biçimi ya da yere vuruş açısı ile çok büyük farklılık gösterebiliyor.

Uçak fabrikaları yeni teknolojilerle insanların elinden kullanım hatalarını hızla alarak sistemi yüzde yüz kazasız hale getirmeye çalışıyor ama hâlâ uzun bir yol var.

2025’in kazaları

29 Ocak- Güney Sudan Light Air servis Beechcraft 1900 uçağı. Juba Havalimanı’nda kalkıştan 10 dakika sonra hızla irtifa kaybetti ve yere çarptı. 20 kişi hayatını kaybetti, bir kişi kurtuldu.

31 Ocak- ABD Washington’da Potamac nehri üzerlerinde Amerikan Eagle’a ait Bombadier CRJ500 uçağı ile ABD ordusuna ait Sikorsky UH-60 helikopteri havada çarpıştı. 60 yolcu ve 4 mürettebat hayatını kaybetti.

6 Şubat- Medjet‘e ait Learjet 55 air ambulans uçağı 056, kalkıştan kısa bir süre sonra Pennsylvania, Philadelphia’nın Castor Gardens semtinde düştü ve uçaktaki herkes ile yerdeki 2 kişi olmak üzere 6 kişi hayatını kaybetti. Ayrıca yerde 23 kişi yaralandı.

7 Şubat- ABD Alaska’da Bering Air Flight 445, Unalakleet Havaalanı’ndan Nome Havaalanı’na tarifeli bir iç hat uçuşuydu ve Norton Sound üzerinde uçarken Cessna Caravan EX tipi uçak kazasında 10 kişi hayatını kaybetti.

17 Mart- Honduras Aerolínea Lanhsa 018 sefer sayılı uçuşu. Roatán Adası’ndaki Juan Manuel Gálvez Uluslararası Havalimanı’ndan kalkan uçak, kısa süre sonra motor arızası sonrası denize düştü. Jetstream 32 tipi uçakta bulunan 17 yolcu ve mürettebattan 13’ü hayatını kaybetti.

10 Nisan- ABD New York’ta turistik gezi yapan Bell 206 LongRanger IV helikopteri, şehrin karşısında, New Jersey yakınlarında Hudson Nehri’ne düştü. 6 kişi hayatını kaybetti.

17 Nisan- Karayipler’de Tropic Air’e ait bir Cessna 208 Grand Caravan EX uçağı, Belize’nin Corozal ve San Pedro kasabaları arasında uçarken bıçakla silahlı bir yolcu tarafından kaçırıldı. Uçak, Philip SW Goldson Uluslararası Havalimanı’na acil iniş yaptıktan sonra, korsan, silahlı bir yolcu tarafından vurularak öldürüldü.

3 Mayıs- Sudan iç savaşı sırasında Sudan Silahlı Kuvvetleri (SAF) tarafından Nyala Havaalanı’nda IBM Havayolları tarafından işletilen bir kargo Boeing 737-290C Advanced uçağı imha edildi. Hızlı Destek Kuvvetleri’ne (RSF) askeri silah ve malzeme taşıdığı şüphesiyle imha edildi. Uçaktaki en az 20 veya 90 yolcunun öldüğü belirtildi. 

22 Mayıs- ABD Kaliforniya’da San Diego’nun Murphy Canyon mahallesinde bir Cessna Citation II düştü ve uçaktaki 6 kişi öldü, yerdeki en az 8 kişi de yaralandı. Kazada 10 ev hasar gördü, biri tamamen yıkıldı.

12 Haziran- Air India’nın 171 sefer sayılı 787 uçağı, Hindistan’daki Ahmedabad Havalimanı’ndan Birleşik Krallık’taki Londra Gatwick Havalimanı’na tarifeli uluslararası yolcu taşıyordu. Türkiye saatiyle 13:39’daki (UTC 08:09) kalkıştan 32 saniye sonra düştü. Uçakta bulunan 12 mürettebat ve 230 yolcu öldü. Bir yolcu hayatta kaldı. Yerde ise 19 kişi hayatını kaybetti ve 67 kişi ağır yaralandı. Toplam 260 can kaybı oldu. Uçaktaki yakıt butonları kapatılmıştı, hâlâ nedeni bilinmiyor.

21 Temmuz- Türkiye saatiyle 18:12’de Bangladeş Hava Kuvvetleri’ne (BAF) ait bir Chengdu FT-7BGI savaş uçağı, kalkıştan kısa bir süre sonra öğrencilerin ders gördüğü sırada, Bangladeş’in başkenti Dakka’nın Uttara semtindeki Milestone Okulu kampüsüne düştü. En az 36 kişi hayatını kaybetti ve 172 kişi yaralandı, bunlardan 25’inin durumu kritikti.

24 Temmuz- Angara Havayolları’nın 2311 sefer sayılı uçuşu, Rusya’daki Ignatyevo Havalimanı’ndan Tynda Havalimanı’na Angara Havayolları tarafından işletilen tarifeli bir iç hat uçuşu yapıyordu. Düşük görüş koşullarında ikinci iniş denemesi sırasında düştü. Antonov An-24RV tipi uçak, Tynda havalimanından yaklaşık 16 kilometre uzaklıktaki bir ormana düştü. Uçaktaki 42 yolcu ve 6 mürettebat üyesinin tamamı hayatını kaybetti.

6 Ağustos- Gana Hava Kuvvetleri’ne ait, yasadışı madencilikle mücadele konulu bir etkinliğe sekiz kişiyi taşıyan bir Harbin Z-9 helikopteri, Gana’nın Ashanti bölgesindeki ormanlık bir dağ yamacına çarparak düştü ve içindeki 8 kişi hayatını kaybetti. Ölenler arasında Gana Savunma Bakanı Edward Omane Boamah ve Çevre Bakanı Ibrahim Murtala Muhammed de vardı.

23 Eylül- Brezilya’nın Pantanal bölgesinde bulunan Mato Grosso do Sul eyaletindeki Aquidauana belediyesinin kırsal kesiminde Cessna 175 tipi küçük bir uçak düştü. Çinli peyzaj mimarı ve şehir planlamacısı Kongjian Yu dahil 4 yolcu hayatını kaybetti.

20 Ekim- Emirates’in SkyCargo 9788 sefer sayılı uçuşunda, Türk Air ACT tarafından Emirates SkyCargo için Dubai’deki Al Maktoum Uluslararası Havalimanı’ndan Hong Kong Uluslararası Havalimanı’na gerçekleştirilen tarifeli bir uluslararası kargo taşımasıydı. Boeing 747-400 tipi uçak, iniş sonrası pistten çıktı. Uçak, yerdeki bir araçla çarpıştı ve denize düştü. Yerdeki araçta bulunan 2 güvenlik görevlisi hayatını kaybederken, uçaktaki 4 yolcu hayatta kaldı.

28 Ekim- Mombasa Air Safari şirketine ait Cessna 208B Crand Caravan 13 kişi hayatını kaybetti. Uçağı Diani’den Kichwa Tembo’ya giderken düştü.

1 Kasım- Azerbaycan’ın Gence kentindeki Gence Uluslararası Havalimanı’ndan Türkiye’nin Merzifon kentindeki Merzifon Hava Üssü’ne uçan bir Türk Hava Kuvvetleri Lockheed C-130 Hercules uçağı, havada üç parçaya ayrıldı ve Azerbaycan-Gürcistan sınırına yakın Gürcistan’da düştü; uçaktaki 20 askerimiz şehit oldu. 

5 Kasım- Nari Air’e ait 114 sefer sayılı Let L-410UVP tipi uçak, Güney Sudan’ın Yukarı Nil bölgesindeki Leer ilçesine iniş yaklaşması sırasında düştü ve 3 mürettebat hayatını kaybetti. Uçak, kiralık bir kargo uçuşu gerçekleştiriyordu.

5 Aralık- ABD Kentucky Lousville’deki Muhammed Ali Havalimanı’ndan kalkan UPS ‘e ait MD-11 tipi uçak düştü. 9 kişi öldü.

 16 Aralık- Meksika’da acil iniş yapmaya çalışan iş jeti olan Cessna Citation III tipi özel jet uçağı, Toluca Havalimanı yakınlarında yere çakıldı. Uçak kazasında 10 kişi hayatını kaybetti.

18 Aralık- ABD’nin North Carolina eyaletinde Statesville Havalimanı’na iniş sırasında düşen Cessna 550 tipi iş jetinde bulunan 7 kişi hayatını kaybetti. Kazada emekli NASCAR pilotu Greg Biffle ile eşi ve iki çocuğu da yaşamını yitirdi.

23 Aralık- Ankara Esenboğa‘dan Tripoli için kalkan Dassault Falcon 50 tipi 3 motorlu iş jeti Haymana civarında düştü. Malta bayraklı kiralık uçakta Libya’ Genelkurmay başkanı ile birlikte beş yolcu vardı . Acil iniş bildiriminden hemen sonra uçak radardan kayboldu. Uçakta ekiple birlikte sekiz kişi hayatını kaybetti